سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

محمدرضا شاهرخی روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: گلاشگرد یا فاربما در فاریاب، دوساری در عنبرآباد، زه در کهنوج و اسماعیلیه در جیرفت نقاطی هستند که درگیر فرونشست و آبکندی (گالی) شده‌اند.

وی با بیان اینکه دستکم هفت روستا فقط در فاریاب درگیر این موضوع هستند ادامه داد: برخی واحدهای مسکونی از وسط ترک خورده‌اند، گویی زلزله‌ای رخ داده باشد که دلیل اصلی فرونشست ها برداشت بی‌رویه آب های زیرزمینی است.

شاهرخی با اشاره به معنای گالی اضافه کرد: بعد از فرونشست در زمانی که بارش ها رخ می دهد ساختار خاک به شکلی است که آب‌شستگی رخ می‌دهد و کم‌کم دره های عمیق حتی تا ۳۰ و عرض ۵٠ متر شکل گرفته و در حال پیشروی است.

وی تاکید کرد: طول گالی‌ها زیاد است و در مواردی تا ٢٠ کیلومتر هم می‌رسد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان تصریح کرد: در دوساری عنبرآباد به دلیل اینکه آب لازم برای کشاورزی نمانده، کشاورزان ۱۰۰ هکتار زمین در بالادست را رها کرده و در ۲۰۰ هکتار پایین دست در حال کشاورزی هستند و چاه های جدید زده شده که به طور حتم پنج سال دیگر در این نقطه هم همان مشکل کمبود آب اتفاق می افتد.

وی با بیان اینکه باید راهکاری برای کشاورزان دیده شود تاکید کرد: به‌ناچار باید شیوه‌های کاهش مصرف آب مورد توجه قرار گیرد یا اشتغال جدید برای آنها ایجاد شود.

همه دشت ها ممنوعه است اما آب برداشت می‌شود

شاهرخی با بیان اینکه همه دشت های جنوب کرمان از نظر برداشت آب ممنوعه و بیلان آب منفی است تصریح کرد : اما به دلیل مجوزهایی که قبلا داده شده است و برخی هم بدون مجوز به برداشت آب از آب های زیرزمینی می‌پردازند که شرکت آب منطقه‌ای باید مانع شود.

وی با اشاره به اینکه فرونشست زمین یکی از مهم‌ترین بحران‌های محیط زیستی در عصر حاضر است گفت: فرونشست زمین و فرسایش آبکندی(گالی) عواقب جبران‌ناپذیری از جمله تخریب زیرساخت‌ها، کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی، تغییر شکل زمین و در نهایت از بین رفتن اراضی کشاورزی را به همراه دارد.

شاهرخی افزود: این پدیده نه تنها اقتصاد منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه می‌تواند به یک بحران اجتماعی نیز تبدیل شود.

علل فرونشست

وی برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، کاهش بارندگی‌ها، خشکسالی‌های پی در پی و مدیریت نادرست منابع آب را برخی از علل فرسایش های خندقی و فرونشست زمین دانست و افزود: بندهای خاکی و پروژه های آبخیزداری ضمن حفظ منابع آب زیرزمینی می تواند مانع خسارت روان‌آب‌ها، کنترل فرسایش خاک و ضرر به زیرساخت‌ها، تاسیسات مناطق شهری، بیابانی و کشاورزی شود و بستر مناسبی برای هدایت سیلاب به خارج از مناطق مسکونی فراهم کند.

شاهرخی آبخیزداری را بهترین نسخه برای درمان فرسایش آبکندی(گالی) و فرونشست زمین دانست و اضافه کرد: سازه‌هایی برای کنترل رسوب‌گری و پیشروی ساخته می‌شود.

چالش‌های پیش روی آبخیزداری

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان با اشاره به چالش‌های پیش روی اجرای طرح‌های آبخیزداری گفت: کمبود اعتبار و تغییر اقلیم از جمله مهم‌ترین چالش‌هایی هستند که اجرای طرح‌های آبخیزداری را با مشکل مواجه می‌کنند.

وی در عین حال گفت: با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی می‌توان بر این چالش‌ها غلبه کرد.


شاهرخی، بر لزوم توجه ویژه به آبخیزداری در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور نیز تاکید کرد و افزود: آبخیزداری نه تنها برای مقابله با فرسایش آبکندی(گالی) و فرونشست زمین، بلکه برای حفظ منابع آب و خاک و توسعه پایدار نیز ضروری است، بنابراین باید با نگاه بلندمدت و استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود، به اجرای طرح‌های آبخیزداری در سطح کشور پرداخت.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان بر لزوم همکاری همه دستگاه‌های اجرایی، بخش خصوصی و مردم برای مقابله با پدیده فرونشست زمین تاکید کرد و از همه خواست تا با مشارکت در طرح‌های آبخیزداری، به حفظ این میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده کمک کنند.