سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

تعریف ذخیره‌گاه جنگلی
ذخیره‌گاه جنگلی به عرصه‌ای از جنگل اطلاق می‌شود که یا دارای درختان و درختچه‌های با ارزش ژنتیکی بالا می‌باشد و یا به دلیل دخالت‌های فراوان و شکنندگی محیط با خطر انقراض و یا انهدام روبرو می‌باشد، لذا به جهت حفظ تنوع بیولوژیک این مناطق، باید آنها را حفاظت کرده و از هر گونه دخل و تصرف در آن جلوگیری به عمل آید. منطقه ذخیره‌گاه جنگلی دارای یک هسته مرکزی (Core zone) و یک منطقه ضربه‌گیر (Buffer zone) می‌باشد.
ذخیره‌گاه‌های جنگلی در واقع الگوهای کوچک شده ذخیره گاهای بیوسفر (Biospher reserve) هستند که در آن گونه های منحصر بفرد و کمیاب و یا گونه‌های رو به انقراض به صورت طبیعی رویده‌اند؛ به عبارتی دیگر، ذخیره‌گاه جنگلی عرصه‌ای است جنگلی که به دلایل اکولوژیکی و یا دخالت‌های انسانی دچار آسیب شده و با خطر انقراض یک یا چند گونه جنگلی روبرو است. مطلوب‌ترین روش جهت حفظ گونه‌های نادر و در حال انقراض و در معرض تهدید با صفات ژنتیکی برتر، حفاظت آنها در رویشگاه‌های اصلی و طبیعی در نقطه منشا می‌باشد. 

قوانین و لوایح حفاظت و حمایت از ذخیره‌گاه‌های جنگلی
قانون حفظ و حمایت از ذخائر جنگلی
ماده واحده – از تاریخ تصویب این گونه‌های درختانی از قبیل شمشاد، زربین، سرخدار، سرو خمره‌ای، سفید پلت، حرا و چندل، ارس، فندق، زیتون طبیعی، بنه(پسته وحشی)، گون، شیشم، گردو(جنگلی) و بادام وحشی(بادامک) و …در سراسر کشور جزء ذخایر جنگلی محسوب و قطع آنها ممنوع می‌باشد.

تبصره 1 : سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف است مناطق استقرار گونه‌های یاد شده را حفاظت و متخلفین را به مراجع قضائی معرفی نماید.

اهداف عمده و اساسي در مديريت ذخيره‌گاه‌هاي جنگلي
با امعان نظر به حفظ تنوع زيستي (تنوع اكوسيستم، تنوع گونه و تنوع ژن) به عنوان زنجيره‌هاي مرتبط با هم به جهت تاثيرات متقابل در رويشگاه‌ها و زيستگاه‌هاي خود، جنگل‌ها به ويژه در مناطق كم توان اكولوژيك و آسيب‌پذيرتر از نظر كمي و كيفي رو به كاهش نهاده و بسياري از گونه‌هاي بومي و اندميك و گونه‌هايي كه از نظر صفات بارز ژنتيكي در مقايسه با ساير رويشگاه‌ها برتر مي‌باشند در شرايط ويژه و حساس قرار دارند. لذا بايد سعي شود طرح‌هاي جامع تدارك شود تا تحت حمايت و حفاظت خاص قرار داده شوند.

در بررسي و شناسائي گونه‌ها كه يكي از شرايط تعريف شده مجمع جهاني حفاظت طبيعت را احراز كند، در پريودهاي مشخص، امكان تجديد حيات را فراهم نمائيم.

نقش و اهمیت ذخیره‌گاه‌ها
تنوع زیستی در شمار موضوعاتی است که درجه اهمیت آن در مباحث زیست محیطی، نشان از آگاهی و رفاه نسبی منطقه یا جامعه‌ای دارد که موضوع‌های یاد شده در آن به چالش کشیده شده است. برنامه‌ریزی، تصمیم‌سازی و اتخاذ تدابیر دقیق در قلمرو مدیریت منابع جنگلی به ویژه

گونه‌های درختی و درختچه‌ای تحت عنوان ذخایر جنگلی با کارکرد ذخیره‌گاه از اولویت‌های برشمرده این حوزه است. اکوسیستم‌ها مانند حلقه‌های زنجیر با هم در ارتباط هستند و اکوسیستم جهانی Biosphere را به وجود می‌آورند، در نتیجه نابودی یک اکوسیستم محلی مانند پاره شدن یکی از حلقه‌های زنجیره بیوسفر است و تأثیر بدی روی سایر اکوسیستم‌های محلی، منطقه‌ای، ملی، فراملی و فرامنطقه‌ای خواهد گذاشت.
- حفظ و احياء گونه‌هاي داراي وضعيت بحراني (در حال انقراض، نادر و گونه‌هاي بومي داراي ارزش ژنتيكي برتر نسبت به ساير گونه‌ها و واجد محصولات فرعي داروئي صنعتي).
- حفظ و نگهداري منابع ژنتيكي در شرايط تكاملي و پويا.
- محدود كردن دسترسي عمومي به منطقه و كاهش اثرات تخريبي بر محيط.
- تضمين موجوديت نمونه‌هایي از محيط طبيعي براي مطالعات علمي (آزمايشگاه‌هاي زنده).
- افزايش تاج پوشش و سطح جنگل‌ها.
- حفظ تنوع بيولوژيك (گياهي و جانوري).


جهت دریافت جدول فراوانی ذخیره‌گاه‌های جنگلی خارج از شمال کلیک کنید.

جهت دریافت جدول فراوانی ذخیره‌گاه‌های جنگلی شمال کلیک کنید.